Ontdek de Yivli Minaret Moskee in Antalya
De Yivli Minaret Moskee (Turks: Yivli Minare Camii), ook wel bekend als de Gegroefde Minaret Moskee, is een van de meest iconische bezienswaardigheden van Antalya. De 38 meter hoge minaret met haar karakteristieke gegroefde structuur torent uit boven de skyline van Kaleiçi, de historische binnenstad. Al sinds de 13e eeuw is dit bouwwerk een baken voor reizigers en pelgrims die de stad vanaf zee naderen.
De geschiedenis van de Yivli Minaret Moskee
Rond 1230, kort na de Seltsjoekse verovering van Antalya (1226), gaf sultan Alaeddin Keykubad I opdracht tot de bouw van een nieuwe moskee. Deze verrees op de fundamenten van een oude Byzantijnse kerk. De bouw van de moskee was een belangrijk symbool; het bevestigde de nieuwe islamitische identiteit van de stad en onderstreepte haar groeiende belang als havenstad in het Seltsjoekse rijk.
Uiteindelijk raakte de moskee in verval en werd zij vermoedelijk verwoest tijdens de roerige 14e eeuw, toen het Cypriotisch-Lusignaanse huis korte tijd de macht in Antalya overnam. In 1373 gaf Mehmet Bey van de Hamitoğulları-dynastie opdracht tot een volledige herbouw op dezelfde fundamenten. Deze tweede versie, met haar kenmerkende zes koepels, is de moskee die nu nog steeds te bewonderen is.
Hoe ziet de Yivli Minaret Moskee eruit?
De bijzondere vorm van de minaret
De minaret van de Yivli Minaret Moskee valt meteen op door haar bijzondere vorm. In plaats van een gladde, ronde toren bestaat ze uit acht halfronde groeven die van onder tot boven lopen — alsof acht zuilen tegen elkaar zijn geplaatst. Deze ‘gegroefde’ vorm (yivli betekent gegroefd in het Turks) geeft de toren een elegant, bijna ritmisch uiterlijk dat je nergens anders in Turkije op deze manier ziet.
De basis en bakstenen toren
De minaret staat op een massieve, vierkante stenen basis van zo’n 6,5 meter hoog en 5,5 meter breed. Daarboven rijst de gegroefde, rode bakstenen toren 38 meter de lucht in. Oorspronkelijk was de minaret versierd met donkerblauwe en turquoise tegels — hier en daar zijn nog resten van dat mozaïek te zien. Bovenin bevindt zich een balkon (şerefe), waar de müezzin vroeger de gelovigen opriep tot gebed.
Trap en uitzicht
Het balkon bereik je via een smalle wenteltrap van ongeveer negentig treden. Vanaf hier heb je een prachtig uitzicht over de daken van Kaleiçi en kun je de glinsterende Middellandse Zee bewonderen.
De koepel en het silhouet
De top van de minaret heeft een cilindervormige overgang die uitloopt in een slanke metalen koepel. Deze koepel, oorspronkelijk bekleed met lood, is door de eeuwen heen meerdere keren gerestaureerd. Samen met de gegroefde toren vormt hij een van de meest herkenbare silhouetten van Antalya.
De Yivli Minaret moskee en haar zuilen
De Yivli Minaret moskee zelf heeft zes koepels die rusten op twaalf zuilen, gemaakt van hergebruikte Romeinse en Byzantijnse bouwmaterialen — een veelvoorkomende praktijk in de middeleeuwen. Dit hergebruik, ook wel spolia genoemd, was niet alleen praktisch maar ook symbolisch: het liet zien hoe nieuwe islamitische heersers voortbouwden op de erfenis van eerdere beschavingen. De zuilen verschillen daardoor in stijl en marmerkleur, wat het interieur een bijzondere, bijna museale uitstraling geeft.
Hoe werd de Yivli Minaret minaret gebouwd?
De bouw van de Yivli minaret volgde de Seltsjoekse bouwtradities, die sterk beïnvloed waren door de architectuur uit Khorasan (het huidige noordoosten van Iran en omgeving). In die regio was baksteen het belangrijkste bouwmateriaal, in tegenstelling tot Anatolië, waar vooral natuursteen werd gebruikt.
De Seltsjoekse bouwmeesters begonnen met een stevige stenen fundering en een vierkante sokkel. Vervolgens stapelden ambachtslieden laag voor laag de bakstenen op, waarbij ze gebruikmaakten van zogeheten Khorasan-mortel — een bijzonder sterk bindmiddel op basis van kalk en fijngemalen baksteen. Deze mortel maakte de constructie van de minaret uitzonderlijk sterk en bestand tegen aardbevingen.
De acht groeven werden vakkundig in de toren geïntegreerd door de bakstenen in halfronde vormen te metselen — een techniek die zowel vakmanschap als artistiek gevoel vereiste. Tijdens of kort na de voltooiing werden delen van de minaret bekleed met keramische tegels in donkerblauw en turquoise, kleuren die typisch zijn voor de Seltsjoekse architectuur en prachtig contrasteren met het rode baksteen.
Het complex rondom de moskee
De Yivli Minaret Moskee maakt deel uit van een groter religieus complex (külliye). Dit bestaat uit:
1. De Yivli Medrese
Dit is een theologische school uit de 13e eeuw, gebouwd tijdens de Seltsjoekse periode. Studenten leerden hier Koranrecitatie, islamitische rechtspraak en wetenschappen. Het gebouw bestaat uit een binnenhof omringd door kleine lesruimtes en cellen waar studenten verbleven. De stenen portiek met haar halfronde bogen en versierde poort is een goed bewaard voorbeeld van Seltsjoekse architectuur.
Tegenwoordig heeft de medrese een nieuwe functie: in de voormalige klaslokalen en gangen zijn kleine winkeltjes gevestigd waar lokale ambachtslieden handwerk, keramiek, sieraden en souvenirs verkopen.
2. Twee grafmonumenten
In het complex vind je ook twee grafmonumenten. Het oudste is het graf van Zincirkıran Mehmet Bey uit 1377, een lokale heerser uit de Hamidoğlu-dynastie. Zijn achthoekige mausoleum van natuursteen is eenvoudig maar elegant, met inscripties in Seltsjoekse stijl en een opvallend kegelvormig dak.
Het tweede graf behoort tot Nigar Hatun, de gemalin van sultan Bayezid II en moeder van sultan Selim I (Yavuz Sultan Selim). Haar mausoleum dateert uit 1502 en is gebouwd in de Ottomaanse stijl, met fijn houtsnijwerk en muurdecoraties van turquoise en blauwe tegels. Het graf ligt in een rustige binnenhof en wordt nog steeds bezocht door bewoners van Antalya, die er bloemen achterlaten of kort bidden.
3. Het derwisjenklooster
Dit klooster werd al in de 13e eeuw gesticht door volgelingen van de beroemde soefi Mevlana Rumi. Het groeide al snel uit tot het spirituele hart van de wervelende derwisjen: eeuwenlang was het een levendig centrum van muziek, poëzie en gebed. In de 20e eeuw verloor het zijn religieuze functie en kreeg het een nieuwe bestemming. Vandaag de dag herbergt het gebouw het Etnografisch Museum van Antalya, waar bezoekers tussen de voorwerpen uit het Ottomaanse dagelijks leven even terug in de tijd stappen.
Bezoek de Yivli Minaret Moskee
De moskee is gratis toegankelijk voor bezoekers en functioneert nog steeds als een actieve gebedsplaats. Tijdens gebedstijden is de toegang voor toeristen tijdelijk gesloten, maar buiten die momenten kun je de gebedsruimte rustig bekijken. Bezoekers worden verzocht zich respectvol te kleden: vrouwen moeten hun hoofd, schouders en knieën bedekken, en mannen dragen bij voorkeur lange broeken.
Insider tip: Bij de ingang zijn hoofddoeken beschikbaar voor wie deze niet bij zich heeft.
Wil je de Yivli Minaret Moskee zelf bewonderen?
Plan je bezoek naar het historische Kaleiçi met Antalya.nl en ontdek het iconische symbool van de stad. Een meesterwerk dat al bijna 800 jaar de skyline van Antalya siert en de tand des tijds heeft doorstaan.